Merhabalar,
Hepimiz duyarız viraj demiri veya denge demiri ve Z rot terimini fakat bir çoğumuzun bildiği sadece aracın ön tarafından lokurtu gelirse Z rotun değişmesi gerektiği…
Viraj demiri aracın kütle merkezinin , aracın merkezinde kalmasını sağlar ama nasıl ?
Fakat bu Viraj demiri ve Z rot, bu mükemmel yapı nasıl çalışır ve ne işe yarar basit bir şekilde anlatmaya çalışayım…
Viraj demiri bir otomobilde 2 adet bulunur.
Bir tanesi öndeki iki tekerleğin bağlı olduğu süspansiyonu z rot vasıtasıyla birbirine bağlar, diğeri de arkadaki iki süspansiyonu z rot vasıtasıyla birbirine bağlar.
Viraj demirinin görevi aracın yanal devrilmesini , virajdaki aracın savrulmasını, aracın dengesini kaybetmesini engellemektir.
Viraj demiri U şeklinde ve çelikten imal edilmiştir, ve genellikle araca burçlar vasıtasıyla iki noktadan bağlanırlar.
Aracımızla viraj alırken , aracın kütlesi doğal olarak dışa doğru kayar bu istenen bir şey değildir.
Aracın kütlesi viraj dışına kayar ise aracımızın viraj yönündeki tekerleğin yer ile teması olumsuz derecede azalacaktır ve tam aksi şekilde diğer tekerleğin üzerine de aşırı yük binecektir ve direksiyon komutlarınıza net tepki veremeyecektir.
Bu durumu farkeden mühendisler basit bir mantık geliştirmişler.
Yukarıda gördüğünüz gibi iki süspansiyonu birbirine çelik bir demir parçası ile bağlamışlar.
U şeklindeki bu çelik demirin bir ucu yukarı burkulduğunda diğer ucu eş zamanlı olarak yukarı burkuluyor. böylelikle her iki lastiklerin de aracın şasesine olan yakınlığı eşit tutulmaya çalışıyor. bu da aracın kütlesinin dışarı dağılmasını önlüyor.
Örneğin yukarıdaki araçtaki durumu ele alalım.
Girdiği virajda aracın önden bakıldığında sağ taraf süspansiyon neredeyse kapanmış, sol taraftaki süspansiyon neredeyse tamamen açık ve aracın ağırlık merkezi 1’den 2’ye doğru kaymakta elbette araç yüksek hızda bu şekilde kesinlikle duramaz ya takla atar ya da arkasını savurarak düzelme eğilimine gider, bunu da önlemek için ESP icat ettiler…
Viraj demiri böyle bir anda sağ taraftaki süspansiyonu da yukarı ittirerek aracın dengesini korumasını amaçlıyor. Başarıyor mu evet kısmen başarıyor.
Ancak elbette süspansiyon sistemine olumsuz yönleri de var amortisorlere bağlı olduğu için aracın süspansiyonunu normalden daha fazla sertleştiriyor.
Tabi bunlar pasif sistemler ve genelde eski ve uygun fiyatlı araçlarda bulunuyor, Segment yükselttiğimizde teknoloji de değişiyor.
Yukarıdaki resimde Audi’ye ait çok daha gelişmiş halini görüyoruz.
Bu Resim aracın önden görünen halidir, bu araç şu anda sola viraj almaktadır. Viraj demirindeki mekanizma sayesinde diğer aracın girdiği viraja göre amortisorleri çapraz şekilde yukarı aşağı çekerek aracın dengesini mükemmeleştirmeyi amaçlıyor.
Peki her araçta var mıdır ?
Hayır, bu sistem her araçta vardır ancak farklı prensiplerle çalışırlar her araçta bu şekilde viraj demiri olmayabiliyor.
Sizin için internette süspansiyondaki bu parçanın sisteme olan faydasını anlatan bir kaç video buldum.
Sizde araştırmak isterseniz , internette moose test (geyik testi) veya elk test olarak araştırabilirsiniz.
Özellikle sondaki duster, arka tekerin birisi boşta kaldığı için yol tutuşunu sağlayan 4 lastikten biri devre dışı kalıyor ve yanal kayma gerçekleşiyor ve tamda burada devreye ESP giriyor.
Bir de Volvo’yu görelim
Z Rot
Gelelim Z rot’a bu parçanın iki ucu oynaktır, belirli açılarda bükülebilen bir yapıdadır. üzerinde çok fazla yük bulunduğu için bir süre sonra oynak kısımlar görevini yerine getiremez veya getirirken lokurtu sesleri yaparlar.
Aşağıdaki videoda bir örneğini görebilirsiniz.
Ancak korkmayın bu parça aracınızdaki en ucuz parçalardan biridir 2019 tarihi itibariyle fiyatı 25 TL-70 TL civarında değişmekte..
Eğer yeterli ekipmanınız var ise, söküp değiştirmesi çok kolaydır. Lastiklerin hemen arkasında süspansiyon ve Denge çubuğu üzerine somun ile montajlanmış şekildedir.
Konu Süspansiyon olunca konuşulacak değinilecek çok konu var ancak normal bir kullanıcının bu kadar bilmesi dahi yeterli 🙂
Kalın Sağlıcakla…
